ፈልግ
ስለህይወት እና ስለእግዚአብሄር በነፃነት
ጥያቄ የሚጠይቁበት ድረገጽ
ጥያቄ የሚጠይቁበት ድረገጽ
ፈልግ
ብ ፖል ኢ.ሊትል
ኣምላክ ብ ባዕሉ ንርእሱ እንተዘይ ገሊፅልንና ንሕና ብ ባዕልና ህላውነት ኣምላክ ምርግጋፅ ዘይከኣል እዩ ። ዝኮነ ዓይነት ፍንጪ ምግላፅ ናይ ኣምላክ እንተሃልዩ እ ብማህደር ታሪክ ክንፍትሽ ኢና ። ሓደ ግልፂ ዝኮነ መረዳእታ ታሪክ ኣሎ ። ኣብ ሓንቲ ንእሽተይ መንደር ናይ ፍልስጤም ቅድሚ 2000 ዓመት ፣ ሕፃን ተወሊዱ ሎሚ ሙሉእ ዓለም ምውላድ እየሱስ የክብሮሎ ፣ ብኣወንታዊ መልክዑ ሂወቱ ይዲ ታሪክ ለዊጡ እዩ ።
"ተራ ሰባት ተሓጒሶም ከም ዝሰምዕዎ"ኸም ዝነበሩ ተነጊሩና ኢዩ። "ከም ናይ ሕጊመምህሮም ዘይኰነስ ከም በዓል ስልጣን ምሂሩ እዩ።"1
ነዊሕ ከይጸንሐ ግን ብዛዕባ ገዛእ ርእሱ ዘሰንብድን ዘደንጹን ዘረባ ይዛረብ ከም ዝነበረ ንጹር ኰነ ። ንርእሱ ኻብ ዜደንቕ መምህር ወይ ነብዪ ንላዕሊ ገይሩ ኺገልጽ ጀመረ ። ንሱ ተመላኺ ምዃኑ ብንጹር ኪዛረብ ጀመረ ። ንመንነቱ ማእከል ትምህርቱ ገበሮ ።
ነቶም ዝሰዓብዎ ልዕሊ ዅሉ ኣገዳሲት ዝዀነት ሕቶ "መን እየ ትብሉኒ?" ጴጥሮስ ከኣ "ንስኻ ክርስቶስ ወዲ ህያው ኣምላኽ ኢኻ"2 ኢሉ ምስ መለሰ የሱስ ኣይሰምበደን ንጴጥሮስ እውን ኣይገንሖን። ብኣንጻሩ እኳ ደኣስ ነኣዶ!
የሱስ ብተደጋጋሚ "ኣቦይ" ኢሉ ይጽውዖ ነበረ ሰማዕቱ ድማ ምሉእ ጽልዋ ቓላቱ ረኺቦም እዮም። "ኣይሁድ ኪቐትልዎ ዚከኣሎም ገበሩ፣ ሰንበት የፍርስ ጥራይ ዘይኰነስ ንኣምላኽ ኣቦኡ ኢሉ ብምጽዋዕ ንርእሱ ምስ ኣምላኽ ማዕረ ገይሩ ይጽውዕ ነበረ።"3
ኣብ ካልእ ኣጋጣሚ ኸኣ "ኣነን ኣቦይን ሓደ ኢና" በለ። ብኡንብኡ እቶም ሰበ - ስልጣን ብዳርባ እምኒ ኪሰጕዎ ደለዩ ። የሱስ በየናይ ተኣምራቱ ኪቐትልዎ ኸም ዚደልዩ ሓተቶም ። ንሳቶም ከኣ "ንስኻ ሰብ ኮይንናሃለካስ ኣምላክእየ ኢልካ ስለ ምጽራፍ ደኣ እምበር ስለ ገለ ካሊእ ነገር ክንቐትለካ ኣይንደልን" ኢሎም መለሱሉ።"4
የሱስ ነቲ ኣምላኽ ጥራይ ዘለዎ ሓይሊ ብንጹር ተዛሪቡ እዩ ። ሓደ እዋን የሱስ ንሓደ ዝለመሰ ሰብኣይ "ወደየ ሓጢኣትካ ተሓዲጉልካ ኣሎ" በሎ። እቶም መራሕቲ ሃይማኖት ብኡንብኡ ስጕምቲ ወሰዱ ። "እዚ ሰብኣይ እዚ ኸምዚ ዝበለ ዘረባ ዚዛረብ ስለምንታይ እዩ? ይጸርፍ ኣሎ! ካብ ኣምላኽ በይኑ ሓጢኣት ኪሓድገልካ ዚኽእል እሞ መን ኣሎ?" የሱስ ከኣ "ነዚ ልሙስ ሰብኣይ 'ሓጢኣትኩም ተሓዲጉልኩም ኣሎ' ምባል ወይስ ተንሲእኩም ተመላለሱ ምባል ይቐልል" በሎም።
የሱስ ቀጺሉ "ኣብ ምድሪ ሓጢኣት ይቕረ ንምባል ስልጣን ከም ዘሎኒ ምእንቲ ኽትፈልጥ ግና ነቲ ሰብኣይ "ተንስእ ዓራትካ ኣልዒልካ ናብ ቤትካ ኺድ" በሎ። እቲ ሰብኣይ ከኣ ብኡንብኡ ሓወየ አንሆ ከዓ ተገረሙ።
የሱስ "ኣነ ህይወት ክትህልወካን ክበዝሓልካንኢለ እየ መጺአ"5 ከምዚ እውን በለ "ኣነ ብርሃን ዓለም እየ።6 ብእኡ ዚኣምን እንተሎ የሱስ ናይ ዘለኣለም ህይወት ከም ዚህቦም ድማ ደጋጊሙ ተዛረበ። "ካብ ሞት ናብ ህይወት ክትሓልፉ እምበር ንፍርዲ ኣይመፃኩን።7 ኣነ ናይ ዘለኣለም ህይወት እህቦም ከቶ እውን ኣይኪጠፍኡን እዮም።”8
" ከምዚ ዝኣመሰለ ዘረባ ብምዝራቡ ህይወት የሱስ ኣብ ሓደጋ ኣብ ዝነበረሉ ወሳኒ እዋን እቲ ሊቀ ኻህናት ብቐጥታ "ንስኻስ ክርስቶስ ወዲ እቲ ብሩኽ ዲኻ?" ኢሉ ሓተቶ።
የሱስ "ኣነ እየ" በለ። "ወዲ ሰብ ድማ ኣብ የማን እቲ ሓያል ተቐሚጡ ብደበና ሰማይ ኪመጽእ ከሎ ኽትርእዩ ኢኹም።
" እቲ ሊቀ ኻህናት ከኣ ብይን ሃበ ። "ስለምንታይ ኢና መሰኻኽር ዜድልዩና?" ኢሉ ሓተተ። "ንኣምላኽ ምጽራፉ ሰሚዕኩምዎ ኢኹም።9
" የሱስ ምስ ኣምላኽ ዝነበሮ ርክብ ኣዝዩ ጥብቂ ኻብ ምዃኑ እተላዕለ ነቲ ሓደ ሰብ ብዛዕባ ገዛእ ርእሱ ዘለዎ ኣረኣእያ ምስቲ እቲ ሰብ ብዛዕባ ኣምላኽ ዘለዎ ኣረኣእያ ኣተሓሒዝዎ ኣሎ። ንዕኡ ምፍላጥ ንኣምላኽ ምፍላጥ ንዕኡ ምርኣይ ንኣምላኽ ምርኣይንዕኡ ምቅባል ኸኣ ንኣምላኽ ምቕባል እዩ ነይሩ።10-13 ንኣምላኽ ምጽላእ ንኣምላኽ ምጽላእ እዩ ነይሩ።14 ንኣምላኽ ምኽባር ከኣ ንኣምላኽ ምኽባር እዩ።15
' ሓቂ ድዩ ዚዛረብ ነይሩ ? '
ምናልባት የሱስ ኣምላኽ ከም ዝዀነ ምስ ተዛረበ ሓስዩ ኪኸውን ይኽእል እዩ ። ምናልባት ኣምላኽ ከም ዘይኰነ ይፈልጥ ነይሩ ይኸውን እንተዀነ ግን ንትምህርትታቱ ስልጣን ንኽህቡ ኢሉ ደይመደይ ኢሉ ንሰማዕቱ የታልሎም ነይሩ ይኸውን። እዚ ኣተሓሳስባ እዚ ግን ጸገም ኣለዎ ። እቶም ንኣምላኽ ዚነጽግዎ እውን ከይተረፉ የሱስ ዓብዪ ስነ-ምግባራዊ መምህር ከም ዝዀነ ገይሮም እዮም ዚሓስቡ። የሱስ ኣብቲ ኣዝዩ ኣገዳሲ ነጥቢ ትምህርቱ ማለት መንነቱ ደይመደይ ኢሉ ሓሳዊ እንተ ዀይኑ ዓብዪ ስነ-ምግባራዊ መምህር ኪኸውን ከም ዘይክእል ኣይግንዘቡን እዮም።
ካልእ ምኽንያት ከኣ የሱስ ቅኑዕ ግን ከኣ ንርእሱ ዘታለለ ነይሩ ኪኸውን ይኽእል እዩ። ሎሚ ንሓደ ኣምላኽ ከም ዝዀነ ገይሩ ዚሓስብ ሰብ ስም ኣሎና ። ኣእምሮኣዊ ስንክልና። ንህይወት ክርስቶስ ክንርእዮ ኸለና ግና ኣእምሮኣዊ ምዝንባል ዘለዎ ሰብ ዘይንቡርን ሚዛናውነትን ከም ዘለዎ ዚሕብር መርትዖ ኣይንረክብን ኢና ። ኣብ ክንዳኡስ ኣብ ትሕቲ ጸቕጢ ኻብ ኵሉ ዝዓበየ ህድኣት ኢና እንረክብ ።
ሳልሳይ ኣማራጺ ኸኣ ኣብ ሳልሳይን ራብዓይን ዘመን እቶም ውዕዉዕ ስምዒት ዝነበሮም ሰዓብቱ ኣብ ኣፉ ቓላት እንተ ዘእትዉሉ ምሰንበደ ነይሩ ። እንተ ተመሊሱ ኸኣ ብኡንብኡ ይኽሕዶም ነበረ።
ይኹን እምበር እዚ ኣይዕገስን እዩ ። ዘመናዊ ስነ-ጥንቲ ኣርባዕተ ታሪኽ ህይወት ክርስቶስ ኣብ ውሽጢ እቶም ንየሱስ ዝረኣይዎን ዝሰምዕዎን ዝሰዓብዎን ሰባት ከም እተጻሕፈ የረጋግጽ። እዚ ጸብጻባት ወንጌል እዚ እቶም ንየሱስ ብዓይኖም ዝረኣይዎ ሰባት ዘረጋገጽዎ ጭብጥታትን መግለጺታትን ዝሓዘ እዩ ነይሩ ።
እቲ ኣብ ዓለም ውሩይ ዝዀነ ዊልያም ኤፍ. ኣልብራይት ዚበሃል ኣብ ዩኒቨርሲቲ ጆንስ ሆፕኪንስ ተመራማሪ ስነ-ጥንቲ ዝዀነ ይኹን ወንጌል ካብ 70 ድ. ክ. ወንጌል ማቴዎስ ማርቆስ ሉቃስ ዮሃንስ ኣቐዲሞም ዝጸሓፍዎ ጽሑፋት ከምዚ ዝኣመሰለ ዝርጋሐን ጽልዋን ዝረኸበ በዚ ምኽንያት እዚ እዩ ።
የሱስ ሓሳዊ ወይ ኣእምሮኣዊ ስንኩል ወይ ከኣ ካብ ታሪኻዊ ሓቂ ወጻኢ እተሰርሐ ኣይነበረን ። ካልእ ኣማራጺ ኸኣ የሱስ ኣምላኽ ምዃኑ ኽገልጽ ከሎ ደይመደይ ኢሉ ሓቀኛ ምንባሩ ኢዩ ።
ዝዀነ ይኹን ሰብ ኪኸብዶ ይኽእል እዩ ዝዀነ ይኹን ሰብ ኪዛረበሉ ይኽእል እዩ ። ኣምላኽ ኢና ዚብሉ ኻልኦት እውን ኣለዉ ። ኣምላኽ ከም ዝዀንኩ ኽዛረብ እኽእል እየ፣ ንስኻትኩም እውን ኣምላኽ ከም ዝዀንኩ ኽትዛረቡ ትኽእሉ ኢኹም፣ እታ ዅላትና ኽንምልሳ ዘሎና ሕቶ ግና "ነቲ ዘበገስናዮ መርትዖ ንምርግጋጽ እንታይ ብቕዓታት ኢና እነምጽእ?" ኣነ ግና ነቲ ዘቕረብክዎ ሕቶ ንምትዕራቕ ሓሙሽተ ደቒቕ ኣይወስደልካን እዩ። ምናልባት ንምውጋድ ብዙሕ ኣይወስደልካን ይኸውን።
ንየሱስ ብዓል ናዝሬት ብዚምልከት ግን ቀሊል ኣይኰነን። ነቲ ዘቕረቦ ሕቶ ዚድግፍ ብቕዓት ነበሮ ። ንሱ ኸኣ "ዋላ እኳ እንተ ዘይኣመንኩምኒ ኣቦ ኣባይ ከም ዘሎ ኣነ እውን ኣብ ኣቦ ኸም ዝዀንኩ ምእንቲ ኽትመሃሩን ክትርድኡንሲ ንመርትዖ እቲ ተኣምራት እመንዎ" በሎም።16
ጠባዩ ምስቲ ዝበሎ ዝሰማማዕ ኢዩ ነይሩ ። ናብራ ህይወቱ ኣዝዩ ኻብ ምብዛሑ እተላዕለ ንጸላእቱ "ዋላ ሓደ ኻባኻትኩም ብሓጢኣት ገበነኛ ምዃኑ ኼረጋግጸለይ ይኽእል ድዩ?"17 ነቶም ኣብ ባህርያቱ ጕድለት ኬመልክቱ ዚደልዩ ሰባት እኳ እንተ ኣዘራረቦም ስቕ በለ።
የሱስ ብሰይጣን ከም እተፈተነ ዚገልጽ እኳ እንተ ዀነ ሓጢኣቱ ኸም እተናዘዘ ግና ሰሚዕና ኣይንፈልጥን ኢና ። ንሰዓብቱ ይቕረ ኺበሃለሎም እኳ እንተ ነገሮም ይቕረታ ሓቲቱ ኣይፈልጥን እዩ ።
እዚ ምስ ተመክሮ ናይቶም ኣብ ዝሓለፈ መዋእል ዝነበሩ ቅዱሳንን ምስጢራትን ምሉእ ብምሉእ ዝጻረር ብምዃኑ የሱስ ስነ-ምግባራዊ ውድቀት ከም ዘጋጠሞ ዘይምፍላጡ ዘገርም ኢዩ። ሰብኡትን ኣንስትን ናብ ኣምላኽ እናቐረቡ ብዝኸዱ መጠን ብናይ ገዛእ ርእሶም ድኽመትን ብልሽውናን ጕድለታትን ዝያዳ ይጭነቑ እዮም። ናብ ብርሃን እናቐረበ ብዝኸደ መጠን ነብሱ ምሕጻብ ከም ዘድልዮ ብዝያዳ ይግንዘብ ።
ኵሎም እቶም ካብ ቍልዕነቶም ኣትሒዝካ ሓጢኣት ከም ዝፍጸም ንኽኣምኑ ዝሰልጠኑ ዮሃንስን ጳውሎስን ጴጥሮስን ብዛዕባ ሓጢኣት ክርስቶስ "ሓጢኣት ኣይገበረን ኣብ ኣፉውን ጥልመት ኣይተረኽበን" ምባሎም ዘገርም ኢዩ።18
እቲ ንየሱስ ንሞት ዝፈረዶ ጲላጦስ እውን ከይተረፈ "እንታይ ክፉእ እዩ ገይሩ?" ኢሉ ሓተተ። ጲላጦስ ነቶም ህዝቢ ምስ ሰምዐ "ኣነ ኻብ ደም እዚ ሰብኣይ እዚ ንጹህ እየ፣ ባዕላትኩም ነዚ ርኣዩ።" እቶም ህዝቢ ንየሱስ ኪስቀሉ (ኣምላኽ ከም ዝዀንካ ብምዝራብ ንኣምላኽ ከም ዝጸረፈ ብምዝራብ) ከየባተኹ ሓተትዎ። እቲ ኣብ መስቀል ክርስቶስ ዝሓገዘ ሮማዊ ሊቀ-ስልጣን "ብርግጽ ወዲ ኣምላኽ እዩ" በለ።19
የሱስ ወትሩ ሓይሉን ርሕራሐኡን ኣርእዩ እዩ ። ሓንካስ ኪኸይድ ዓይነ ስዉራን ኪርእዩ ነቶም ሕማም ዘለዎም ከኣ ኬሕውዮም ከኣለ።
ንኣብነት ካብ ዚውለድ ኣትሒዙ ዕዉር ዝነበረ ሰብኣይ ኵሉ ሰብ ኣብ ወጻኢ እታ ቤተ መቕደስ ኮፍ ኢሉ ዝነበረ ለማኒ ኢሉ እዩ ዚጽውዖ ነይሩ። የሱስ ምስ ሓወዮ እቶም ሰበ-ስልጣን ሃይማኖት ነቲ ለማኒ ብዛዕባ የሱስ መርመርዎ። እቲ ሰብኣይ ከኣ "ሓደ ነገር እፈልጥ እየ ። ዕዉር እኳ እንተ ነበርኩ ሕጂ ግና እርኢ ኣለኹ" በለት። እዞም ሃይማኖታውያን ሰበ-ስልጣን እዚኣቶም ነዚ ፈዋሲ እዚ ወዲ ኣምላኽ ምዃኑ ብኸመይ ከም ዘይተቐበልዎ ኺርድኦ ኣይከኣለን። "ኣዒንቲ ዕዉር እተወልደ ሰብኣይ ብዛዕባ ምኽፋት ሰሚዑ ኣይፈልጥን እዩ" በለ።20 እቲ መርትዖ ንጹር እዩ ነይሩ።
የሱስ ኣብ ልዕሊ ተፈጥሮ ልዕለ-ባህርያዊ ሓይሊ ኸም ዘለዎ እውን ኣርእዩ እዩ። ኣብ ባሕሪ ገሊላ ብርቱዕ ንፋስን ማዕበልን ኪሃድእ ኣዘዘ። እቶም ኣብታ ጃልባ ዝነበሩ ሰባት ኣዝዮም ስለ እተገረሙ "እዚ መን እዩ? ንፋስን ማዕበልን እኳ ይእዘዞ እዩ" በለ።21 ኣብ መርዓ ማይ ናብ ወይኒ ቐየረ። ካብ ሓሙሽተ እንጌራን ክልተ ዓሳን ጀሚሩ 5,000 ዝዀኑ ሰባት መጊቡ እዩ ። ንሓንቲ ሓዘንተኛ መበለት ነቲ ሓደ ወዳ ኻብ ሞት ብምውላድ መሊሱ ሃባ ።
እቲ ዓርኪ የሱስ ዝነበረ ኣልኣዛር ሞተ ኣብ መቓብር ድማ ንኣርባዕተ መዓልቲ ተቐብረ። እንተዀነ ግን የሱስ "ኣልኣዛር ውጻእ" በለ፣ ብዙሓት ብዓይኑ እናረኣዩ ኸኣ ብዜደንቕ መገዲ ኻብ ምዉታት ኣተንስኦ። ጸላእቱ ነዚ ተኣምር እዚ ዘይምኽሓዶም ልዕሊ ዅሉ ኣገዳሲ እዩ ። ኣብ ክንዳኡስ ንየሱስ ኪቐትልዎ ወሰኑ ። "ከምኡ ኪኸውን እንተ ፈቒድናሉ ኵሉ ብእኡ ኺአምን እዩ" በሉ።22
የሱስ ካብ ምዉታት ከም ዝተንስአ ዜርኢ ብሉጽ መርትዖ እዩ። የሱስ ኣብ ህይወቱ ሓሙሽተ ሳዕ ከም ዚመውትን በየናይ መገዲ ኸም ዚቕተልን ድሕሪ ሰለስተ መዓልቲ ድሕሪ ምቕባሩ ኻብ ምዉታት ከም ዚትንስእን ብንጹር ተነብዩ ነይሩ እዩ። እዚ ብርግጽ ዓቢ ፈተና ኢዩ ነይሩ ። እዚ ሓሳብ እዚ ብቐሊሉ ኺረጋገጽ ይኽእል ነይሩ እዩ ። እዚ ወይ ኣይከውንን እዩ ። ወይ መንነቱ የረጋግጽ ወይ የጥፍኦ ። ንዓኻን ንዓኻን ከኣ የሱስ ካብ ምዉታት ምትንሳኡ ነዚ ዝስዕብ ዘስሕቕ ሓሳባት ከረጋግጽ ወይ ከዘኻኽረና ይኽእል ኢዩ -
"ኣነ መገድን ሓቅን ህይወትን እየ፣ ብዘይካ ብኣይ ሓደ እኳ ናብ ኣቦ ዚመጽእ የልቦን" በለ።23 "ኣነ ብርሃን ዓለም እየ። እቲ ዚስዕበኒ ብርሃን ህይወት ኪህልዎ እምበር ኣብ ጸልማት ኣይኪነብርን እዩ።"24 ነቶም ብእኡ ዚኣምኑ "ኣነ ናይ ዘለኣለም ህይወት እህቦም ኣለኹ…"25
ስለዚ ብቓላቱ ኸምዚ ዚብል መርትዖ የቕርብ፦ "ወዲ ሰብ ኣብ ኢድ ሰባት ኪውሃብ እዩ፣ ንሳቶም እውን ኪቐትልዎ እዮም። ምስ ተቐትለ ኸኣ ድሕሪ ሰለስተ መዓልቲ ኺትንስእ እዩ።"26
ክርስቶስ እንተ ተንሲኡ ኵሉ እቲ ዚህበና ነገራት ኪፍጽም ይኽእል እዩ ። ብሓቂ ንሓጢኣት ይቕረ ኺብለልና ንዘለኣለማዊ ህይወት ኪህበና ከምኡውን ኣብዚ እዋን እዚ ኺመርሓና ይኽእል ማለት እዩ። ኣምላኽ ከም ምዃንና መጠን ሕጂ ኣምላኽ ከመይ ከም ዚመስል ንፈልጥ ኢና ፣ ነቲ ንዕኡን ንዓና ዘለዎ ፍቕርን ብብሕቲ ኽንፈልጦ ዘቕረበልና ዕድመ ድማ ምላሽ ክንህበሉ ንኽእል ኢና ።
በቲ ኻልእ ሸነኽ ግን ክርስቶስ ካብ ምዉታት እንተ ዘይትንስእ ነይሩ ክርስትና ርትዓዊ ወይ ክውንነት የብሉን። እዚ ዅሉ ሓሶት እዩ ። የሱስ ምዉት ጥራይ እዩ ነይሩ ። እቶም ንኣንበሳታት ክዝምሩ ዝኸዱ ሰማእታት ከምኡውን እቶም ነዚ መልእኽቲ እዚ ንኻልኦት ከብጽሑ ኸለዉ ህይወቶም ዝሃቡ ኣብቲ ግዜ እቲ ዝነበሩ ሚስዮናውያን እተታለሉ ዓያሹ ኢዮም ።
የሱስ ከም ዝተንስአ ዚሕብር መርትዖ እስከ ንርአ።
የሱስ ንዅሉ እቲ ዝገበሮ ተኣምራት ኣብ ግምት ብምእታው ብቐሊሉ ኻብ መስቀል ኪርሕቕ ይኽእል እኳ እንተ ነበረ ከምኡ ኺገብር ግን ኣይደለየን ። የሱስ ቅድሚ ምእሳሩ "ከም ብሓድሽ ምእንቲ ኽትንስእ ህይወተይ ሐዲገ እየ። ኣነ ደኣ ባዕለይ እየ ዘንብር ዘለኹ እምበር ካባይ ዚወስዳ የልቦን ።… ከም ብሓድሽ ከልዕላ ድማ ስልጣን ኣሎኒ" በለ።27
ኣብ ትሕቲ ቐይዲ ኣብ ዝኣተወሉ እዋን እቲ ዓርኪ የሱስ ዝነበረ ጴጥሮስ ኪጣበቐሉ ፈተነ። የሱስ ግና ንጴጥሮስ "ንሰይፍኻ ናብ ቦታኣ ምለሳ ። ንኣቦይ ክልምኖ ዘይክእልዶ ይመስለካ? ንሱ ኸኣ ብኡብኡ ልዕሊ ዓሰርተው ክልተ ሰራዊት መላእኽቲ ኺሰደኒ እዩ?"28 ኣብ ሰማይን ኣብ ምድርን ከምዚ ዓይነት ሓይሊ ነበሮ። የሱስ ብፍታው ናብ ሞቱ ኸደ ።
ሞት የሱስ በቲ መንግስቲ ሮሜ ንሓያሎ ዘመናት ዚጥቀመሉ ዝነበረ ልሙድ ዓይነት ስቓይን ሞትን ዝዀነ መስቀል እዩ ተቐቲሉ። እቲ ንየሱስ ዝቐረበሉ ኽሲ ንኣምላኽ ብምጽራፍ (ኣምላኽ ከም ዝዀንካ ብምዝራብ) እዩ ነይሩ ። የሱስ ንሓጢኣትና ኽንከፍል ከም ዘሎና ተዛሪቡ እዩ ።
የሱስ ብሓጺን ወይ ብኣዕጽምቲ እተመቓቐለ መግረፊ ገይሩ ብብዙሕ ገመድ ይገርፎ ነበረ። ኣብ ሽክናኡ ኣኽሊል ነዊሕ እሾዅ ተቐጥቀጠ። ናብቲ ኻብ የሩሳሌም ወጻኢ ዚርከብ ናይ ሞት ኵድዅዶ ኪኸይድ ኣገደድዎ። ኣብ ዕንጨይቲ ኣብ እተሰርሐ መስቀል ኣእተውዎ ኢዱን ኣእጋሩን ድማ ሸንኪሮምሉ ነበሩ። ኣብኡ ተሰቕለ ኣብ መወዳእታኡ ኸኣ ሞተ ። ሞቱ ንምርግጋጽ ድማ ኣብ ጐድኑ ሰይፊ ተዘርገሐ።
ሬሳ የሱስ ካብ መስቀል ተወሲዱ ከም ሙምያ ብዚመስል ልሕሉሕ ልሕሉሕ ቀመማትን ሽቱታትን ተጠቕሊሉ ነበረ። ሬሳኡ ናብቲ መእተዊ ምእንቲ ኸይኣቱ ኣዝዩ ዓብዪ ኸውሒ ኣብ እተጠቕለለሉ ጽኑዕ መቓብር ተቐመጠ። ኵሉ ሰብ የሱስ ኣብ ውሽጢ ሰለስተ መዓልቲ ኻብ ምዉታት ከም ዚትንስእ ይፈልጥ ነይሩ እዩ ። ስለዚ ነቶም ዝሰልጠኑ ወተሃደራት ሮሜ ኣብቲ መቓብር ኣቐመጥዎም። ብተወሳኺውን ናይ መንግስቲ ንብረት ከም ዘለዎ ዝገልጽ ወግዓዊ ማሕተም ሮማውያን ኣብ ወጻኢ እቲ መቓብር ገበሩ።
እዚ ዅሉ እናሃለወ ኽነሱ ድሕሪ ሰለስተ መዓልቲ እቲ ኣቐዲሙ ነቲ መቓብር ዝዓጸዎ ዝነበረ ኸውሒ ኻብቲ መቓብር ቍሩብ ርሒቑ ኣብ ዚርከብ ጎቦ ተረኽበ። እቲ ሬሳ ጠፍአ ። ኣብቲ መቓብር እቲ ሬሳ ጥራዩ ዝነበረ በፍታታት ጥራይ እዩ ተረኺቡ።
ነቐፍትን ሰዓብቲ የሱስን እቲ መቓብር ጥራዩ ኸም ዝነበረን እቲ ሬሳ ኸም ዝጠፍአን ይሰማምዑሉ እዮም።
እቶም ሓለውቲ ደቂሶም ከለዉ እቶም ደቀ መዛሙርቲ ነቲ ሬሳ ኸም ዝሰረቕዎ ዚገልጽ ናይ መጀመርታ መግለጺ ተዘርጊሑ ነበረ። እዚ ርትዓዊ ኣይኰነን ። እዚ ሰብኣይ እዚ ብምሉኦም እቶም ኣጸቢቖም ዝሰልጠኑ ወተሃደራት ሮሜ ይሕልዉ ነበሩ ኣብ ዕዮኦም ደቂሶም ከኣ ብሞት ይቕጽዑ ነበሩ። ብዘይካዚ እቶም ደቀ መዛሙርቲ የሱስ ካብ ምዉታት ከም ዝተንስአ ብምእዋጆም (ብውልቂ ዀነ ኣብ እተፈላለየ ጂኦግራፍያዊ ቦታታት) ስቓይ ወሪድዎምን ተቐቲሎምን እዮም ። ሰብኡትን ኣንስትን ሓሶት ኪኸውን ዚኽእል እኳ እንተ ዀነ ምእንቲ እቲ ሓቂ ኢሎም ዚኣምኑሉ ነገር ኪሞቱ እዮም ። ይኹን እምበር ሓሶት ምዃኑ ስለ ዚፈልጡ ኣይሞቱን እዮም ። ሓደ ሰብ ሓቂ እንተ ተነጊርዎ ኣብ ኣጋ ሞቱ እዩ ዘሎ ።
ምናልባት እቶም ሰበ- ስልጣን ነቲ ሬሳ ኣግዒዞምዎ ይዀኑ? እዚ እውን ድኹም ኪኸውን ይኽእል እዩ ። ሰባት ብእኡ ንኸይኣምኑ ኢሎም ንየሱስ ሰቐልዎ። ሬሳ ክርስቶስ እንተ ዚህልዎም ነይሩ ኣብ ጐደናታት የሩሳሌም ምዞርዎ ነይሮም ። ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ ንክርስትና ኣብ ግዜ ቝልዕነቶም ምሓምሽሽዎ ነይሮም ። ከምዚ ዘይምግባሮም ሬሳ ኸም ዘይብሎም ዜርኢ ዜደንቕ ምስክርነት እዩ ።
ካልእ ክልሰ-ሓሳብ ከኣ እተን ኣንስቲ (መጀመርታ ነቲ ጥርሑ ዝነበረ መቓብር የሱስ ዝረኣያ) ብጓሂ ተጨኒቐን ተዋሒጠን ንግሆ ጸልሚተን ናብ ግጉይ መቓብር ከም ዝኸዳ ዝገልጽ ኢዩ። እቲ መቓብር ጥራዩ ስለ ዝነበረ ክርስቶስ ከም ዝተንስኤ ገይሮም ሓሰቡ። ይኹን እምበር እተን ኣንስቲ ናብ ግጉይ መቓብር እንተ ኸይደን ሊቃውንቲ ኻህናትን ካልኦት ጸላእቲ እምነትን ናብቲ ቕኑዕ መቓብር ከይዶም ሬሳ ዘየፍረዩ ስለምንታይ እዮም?
ካልእ ኣማራጺ ኸኣ ከምኡ ኪኸውን ይኽእል እዩእቲ ጥርሑ ዝነበረ መቓብር ጥራይ ኣይኰነን። እዚ ጥራይ እኳ የሱስ ብሓቂ ኻብ ምዉታት ከም ዝተንስአን ህያው ከም ዝዀነን ኣምላኽ ከም ዝዀነን ኣየእመኖምን ።
የሱስ ብኣካል ብስጋ ምሳታቶም ብምብላዕን ብምዝርራብን ብዙሕ ሳዕ ከም ዝበልዐ ኣእሚንዎም እዩ ። ኣብ እተፈላለየ ቦታታት ኣብ እተፈላለየ ግዜ ኣብ እተፈላለዩ ሰባት እዩ ዚርከብ ። ሓደ ኻብቶም ጸሓፍቲ ወንጌል ዝዀነ ሉቃስ ብዛዕባ የሱስ ከምዚ በለ ፦ "ህይወቱ ኸም ዘሎ ዜእምን ብዙሕ መርትዖ ኣቕረበሎም ። ኣርብዓ መዓልቲ ተራእዮም ብዛዕባ መንግስቲ ኣምላኽ ውን ተዛረበ።"29
ነዚ ኸም ምህትፍታፍ ጌርካ ምጽሓፍ ኣይሰማማዕን እዩ። ሓደ ኻብቲ ምኽንያታት እተፈላለየ ቦታታትን ግዜን ሰባትን ስለ ዘሎ እዩ ። እንተዀነ ግን ምህትፍታፍ ምእንቲ ኽፍጸም ሓደ ሰብ ብሓቂ ዘየለ ነገር ከም ዝምስጥ ክኣምን ኣጸቢቑ ክደሊ ኣለዎ። ንኣብነት ሓንቲ ወዳ ዝሞታ ኣደ መዓልቲ መዓልቲ ሰዓት 3:30 ካብ ቤት ትምህርቲ ይመጽእ ከም ዝነበረ ትዝ ይብለና። ድሕሪ ቐትሪ ኣብ ኣፍ ደገ ኾፍ ኢላ ኽሳዕ እትርእዮን ምስኡ ኽሳዕ እትዘራረብን ኮፍ በለት ።
ምስ ክውንነት ዝነበራ ርክብ ኣጥፊኣ እያ ። ሓደ ሰብ ንደቀ መዛሙርቲ ብዛዕባ ትንሳኤ የሱስ ከምኡ እዩ ኣጋጢምዎም ኢሉ ይሓስብ ይኸውን። ይኹን እምበር ብኣንጻሩ እዩ ተፈጺሙ ። የሱስ ካብ ምዉታት ከም ዝተንስአ እዮም ኣሚኖም ።
ኣርባዕቲኦም ጸሓፍቲ ወንጌል የሱስ እንደገና ብህይወት ከም ዝነበረ ጸብጻብ ይህቡ እዮም ። ኣብ ሓደ ኣጋጣሚ የሱስ ምስ ደቀ መዛሙርቱ ኺሓብር ከሎ ቶማስ ኣብኡ ኣይነበረን ። ንቶማስ ብዛዕባ እዚ ምስ ነገርዎ ኣይኣመኖን ። ብግልጺ ድማ "ነቲ ምልክት መሳምር ኣብ ኣእዳዉ እንተ ዘይርእየዮ ኣጻብዐይ ከኣ ኣብቲ መሳምር ዝነበረሉ እንተ ዘየእትየ ኢደይ ከኣ ኣብ ጐድኑ እንተ ዘየእትየ ኣይክኣምኖን እየ" በለ።
ድሕሪ ሓደ ሰሙን የሱስ ምስ ቶማስ እንደገና ናብኦም መጸ ። የሱስ ንቶማስ "ኣጻብዕካ ኣብዚ ኣእቱ፣ ኣእዳወይ ርአ ። ኢድካ ዘርግሕ እሞ ኣብ ጐድነይ ኣእትዋ። ኣይትጠራጠሩን ኣይትእመኑን። " ቶማስ ከኣ "ጐይታይን ኣምላኸይን" ኢሉ መለሰ።
የሱስ "ርኢኻኒ ስለ ዝረኣኻኒ ኣሚንካ ኢኻ፣ እቶም ዘይረኣዩ ግናኸ ዝኣመኑ ብሩኻት እዮም።"30
ክርስቶስ ንህይወት ዕላማን መመርሕን ይህብ እዩ ። "ኣነ ብርሃን ዓለም እየ። "እቲ ዚስዕበኒ ግና ብርሃን ህይወት ኪህልዎ እምበር ብጸልማት ከቶ ኣይኪመላለስን እዩ።"31
ብዙሓት ሰባት ብዛዕባ ዕላማ ህይወት ብሓፈሻብፍላይ ከኣ ብዛዕባ ህይወቶም ኣይግደሱን እዮም ። መብራህቲ ደልዮም ኣብ ክፍሊ ህይወት ሃሰስ እናበሉ ይንቀሳቐሱ ኣለዉ። ኣብ ጸልማትን ዘይትፈልጦን ክፍሊ ዝነበረ ዝዀነ ይኹን ሰብ ነዚ ናይ ሻቕሎት ስምዒት እዚ ይፈልጦ ኢዩ። እቲ ብርሃን ምስ በርሀ ግን ድሕንነት ይስምዓካ ። ካብ ጸልማት ናብ ብርሃን ህይወት ክርስቶስ እውን ከምኡ እዩ ።
እቲ ዝሞተ ካርል ጉስታቭ ጁንግ "እቲ ኣብዚ ግዜና ዘሎ ማእከላይ ኒውሮሲስ ባዶነት እዩ" በለ። ተመክሮታት ርክባት ገንዘብ ኣሳልጦ ዝና ኣብ መወዳእታ ነቲ እንደልዮ ሓጐስ ዜምጽኣልና ይመስለና ። እንተዀነ ግን ወትሩ ጋግ እዩ ዚተርፍ ። ምሉእ ብምሉእ ኣየዕግቡን እዮም። ንኣምላኽ ኢልና ኢና ተፈጢርና ካብኡ ጥራይ ከኣ ኢና ዕግበት እንረክብ ።
የሱስ "እንጌራ ህይወት ኣነ እየ። ናባይ ዚመጽእ ኣይጠምን ብኣይ ዚኣምን ከኣ ከቶ ኣይጸምእን" በለ።32
ሕጂ ምስኡ ናይ ማሕርሮ ርክብ ክትጅምር ትኽእል ኢኻ ። ኣብዚ ኣብ ምድሪ ዘሎ ህይወት ድሕሪ ሞት ከኣ ንዘለኣለም ንኣምላኽ ብብሕትኻ ኽትፈልጦ ትኽእል ኢኻ ። ኣምላኽ እተመባጽዓልና መብጽዓ እንሆ ፦"ኣምላኽሲ እቲ ብእኡ ዚኣምን ናይ ዘለኣለም ህይወት ምእንቲ ኺረክብ እምበር ከይጠፍእሲ ነቲ ሓደ ወዱ ኽሳዕ ዚህብ ክሳዕ ክንድዚ ንዓለም ኣፍቀራ።"33
የሱስ ንሓጢኣትና ኣብ መስቀል ተሰቕለ። ሓጢኣትና ኣብ መንጎናን ኣብ መንጎኡን ዕንቅፋት ምእንቲ ኸይከውን ብሓጢኣትና ኪቕጻዕ መረጸ። ነቲ ዝገበርካዮ ሓጢኣት ምሉእ ብምሉእ ስለ ዝኸፈለልካ ምሉእ ብምሉእ ይቕረታ ኺገብረልካን ምስኡ ርክብ ኪምስርተካን እዩ ዚደሊ ።
ነዚ ርክብ እዚ ብኸመይ ክትጅምሮ ኸም እትኽእል እስከ ንርአ ።
የሱስ ከምዚ በለ፦ "እንሆ ኣብ ኣፍ ደገ [ልብኻ] ደው ኢለ እዃሕኵሕ ኣለኹ፣ ሓደ እኳ ድምጸይ ሰሚዑ ማዕጾ እንተ ኸፊቱ ኣነ ናብኡ ኽኣቱ እየ" በለ።34
ሕጂ ንየሱስ ክርስቶስ ናብ ህይወትካ ኽትዕድሞ ትኽእል ኢኻ ። እዘን ቃላት እዚኣተን ኣገዳስነት የብለን ። እቲ ቐንዲ ዜገድስ ነቲ ዝገበረልካ ኣብ ግምት ብምእታው ምላሽ ምሃብካ እዩ ። ከምዚ ኽትብሎ ትኽእል ኢኻ፦ "የሱስ ብኣኻ እኣምን እየ። ስለቲ ሓጢኣተይ ኣብ መስቀል ስለ ዝሞትኩም አመስግነኩም ። ይቕረ ኽትብለለይን ሕጂ ናብ ህይወተይ ክትኣቱን እልምነካ ኣለኹ ። ክፈልጠካን ክስዕብካን እደሊ እየ ። ኣብዚ እዋን እዚ ኣብ ህይወተይ ስለ ዝመጻእኩምን ምሳኻትኩም ርክብ ስለ ዝገበርኩምን አመስግነኩም ። አመስግነኩም።
ንየሱስ ብዛዕባ ህይወትካ እንተ ሓቲትካዮ ብዝያዳ ንኽትፈልጦ ኽንሕግዘካ ንደሊ ኢና ። ብዝዀነ ይኹን መገዲ ኽንሕግዘካ እንተ ኽኢልና በጃኻ ኣብ ሓንቲ ኻብተን ኣብ ታሕቲ ዚርከባ ሊንክታት ብምጥዋቕ ኣይትሰከፍ።
| ► | ኢየሱስን ወደ ሕይወቴ እንዲገባ ጋበዝኩት (ተጨማሪ ሀሳቦች) |
| ► | ኢየሱስን ወደ ሕይወቴ ልጋብዘው እሻለሁ ፡ ስለዚህ ጉዳይ የበለጠ ብታስረዱኝ |
| ► | ጥያቄ አለኝ |
እግረ ጽሑፍ፤ (1) ማቴ 7፡29 (2) ማቴ 16፡15-16 (3) ዮሃንስ 5፡18 (4) ዮሃንስ 10፡33 (5) ዮሃንስ 10፡10 (6) ዮሃንስ 8፡12 (7) ዮሃንስ 5፡24 (8) ዮሃንስ 10፡28 (9) ማር 14፡61-64 (10) ዮሃንስ 8፡19፤ 14፡7 (11) 12፡45፤ 14፡9 (12) 12፡44፤ 14፡1 (13) ማር 9፡37 (14) ዮሃንስ 15፡23 (15) ዮሃንስ 5፡23 (16) ዮሃንስ 10፡38 (17) ዮሃ 8፡46 (18) 1ይ ጴጥሮስ 2፡22 (19) ማቴ 27፡54 (20) ዮሃ 9፡25, 32 (21) ማር 4፡41 (22) ዮሃንስ 11፡48 (23) ዮሓ 14፡6 (24) ዮሃ 8፡12 (25) ዮሃንስ 10፡28 (26) ማር 9፡31 (27) ዮሃ 10፡18 (28) ማቴ 26፡52,53 (29) ግብሪ ሃዋርያት 1፡3 (30) ዮሃ 20፡24-29 (31) ዮሃ 8፡12 (32) ዮሃ 6፡35 (33) ዮሃንስ 3፡16 (34) ራእይ ዮሃንስ 3፡20
ካብ ንምንታይ ከም እትኣምን ፍለጥ (Know Why You Believe) ብፖል ኢ.ሊትል(Paul E. Little): ብቪክቶር ቡክስ ዝተሓትመ፡ መሰል ቅዳሕ (ሐ) 1988፡ SP Publications, Inc። ብፍቓድ ዝጥቀመሉ።
